Hải Nguyễn Blog

Học Marketing online có thực sự cần?

Tôi thấy hiện nay đang bị lạm phát những lớp học marketing online, dường như nó đã trở thành một phần tất yếu của cuộc sống đối với những người kinh doanh, từ quy mô cửa hàng nhỏ như "take away" hay những tập đoàn lớn như Coca-Cola. Không phải tốn nước bọt để bàn về điều hiển nhiên này nữa, nhưng trong số những người hiện đang "có ý định" bỏ tiền ra để học, khoảng bao nhiêu phần trăm hiểu và phân định rõ thế nào là "quảng cáo online" và "marketing online"? Và hiểu rõ sự khác nhau giữa việc "cần làm gì?" và "làm thế nào?" trước khi quyết định?

Hôm bữa có ngồi chém gió với một ông anh, ông ý hỏi tui:
- Chú biết chỗ nào học Marketing online được được mà giá mềm mềm không?
- Thế nào là được?
- Đéo gì, miễn là anh làm được mấy cái quảng cáo Facebook, Google, Email... để bán hàng ấy mà.
- Tức là anh tính đi học một lớp dạy Marketing online là để phục vụ việc kinh doanh của anh hử?
- Ờ, chứ giờ buôn bán nhỏ mà đéo biết làm mấy cái đó thì chết.
- Nếu mục đích anh sử dụng Marketing online làm công cụ phục vụ việc kinh doanh thì em nghĩ anh không cần đi học, bởi vì anh đang đứng ở vị trí kiến trúc sư chứ không phải là thợ. Việc anh cần làm chỉ là hỏi thằng thầy Google về những công cụ đó để biết mình cần làm gì với từng loại công cụ sao cho đạt hiệu quả nhất. Tất nhiên nếu anh tự nghiên cứu thì tự anh cũng làm được đáng kể chứ chẳng phải học.
...Câu chuyện tiếp diễn với việc giải thích cụ thể hơn như tôi sắp trình bày. Xuống dòng:

Thiết kế & Triển khai
Trong marketing truyền thống, một người với tư duy marketing đúng nghĩa là người đưa ra những chương trình sách lược để truyền thông, quảng bá các sản phẩm, dịch vụ đến với người tiêu dùng nhằm đạt được các mục tiêu trung gian (hiểu, biết đến, thiện cảm, ưa chuộng) hoặc mục tiêu bán hàng (hành động), tùy theo quy trình của chiến dịch marketing. Một Marketing executive phải hiểu được tác dụng, giám sát và đánh giá được hiệu quả của các hoạt động quảng bá để từ đó đưa ra một chương trình hành động tổng thể. (Hiểu nôm na là thiết kế công trình và dự trù chi phí)

Giả sử một nhà marketing lựa chọn thông cáo báo chí và tổ chức sự kiện ra mắt cho sản phẩm, việc cần làm là suy nghĩ nội dung cho bài PR và chủ đề cho sự kiện. Việc triển khai phải đến tay những người có chuyên môn thực hiện tốt nhất từng công đoạn. Như để viết một thông cáo báo chí phải để người có khả năng viết lách với văn phong báo chí đảm nhiệm, hay việc tổ chức event phải để một đơn vị chuyên tổ chức sự kiện đảm nhiệm, như vậy mới phát huy được tối đa hiệu quả cho từng hạng mục (Hiểu nôm na là các kỹ sư triển khai thi công). Thật khó khăn cho một Marketer khi phải vừa lập kế hoạch, vừa thực hiện triển khai, "năng suất" không thể cao được khi thiếu tính tập trung.

Xác định mục đích


Marketing online chỉ là một trong số các công cụ phục vụ marketing chứ không phải là marketing. Một sự ngộ nhận tai hại khi đánh giá một anh thợ "quảng cáo online" là người giỏi marketing, trong khi chínhcái định nghĩa về marketing còn chưa rõ ràng (trừ trường hợp nghĩ mình là ngoại lệ). Bất kể một ai có ý định đi học những lớp gọi là "marketing online" cần phải xem xét vấn đề là xác định mục đích sử dụng các công cụ online để làm gì, muốn dùng nó để (1) phục vụ kinh doanh cho mình, hay (2) phục vụ kinh doanh cho người khác?

Cũng giống như marketing truyền thống kể trên, việc đưa ra kế hoạch quảng bá đòi hỏi sự hiểu biết nhất định trong từng hoạt động truyền thông để giám sát và đánh giá hiệu quả. Tuy nhiên, việc lên kế hoạch và việc triển khai là hai việc hoàn toàn khác nhau, mặc dù nó có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Trong marketing online cũng y chang vậy, trước khi quyết định bỏ tiền đi học, hãy xác định mục đích trước tiên đã.

(1) Công cụ phục vụ kinh doanh



Nếu muốn kinh doanh, cái chúng ta (vì trong đó có tôi) cần biết, thậm chí phải biết rõ là hiệu quả đem lại cho doanh nghiệp khi sử dụng kênh truyền thông hoặc các công cụ quảng cáo online ra làm sao, từ đó để đưa ra những phương pháp và theo dõi, đánh giá hiệu quả của từng phương pháp mang lại. Lúc này chúng ta đang tư duy theo cách của một marketer đúng nghĩa chứ không phải người làm kỹ thuật quảng cáo.

Trên góc độ này, chúng ta sẽ phải tìm hiểu để biết "nó" là gì và hiệu quả ra sao. Chúng ta phải hiểu được hiệu quả to lớn của SEO mang lại, nhưng không có nghĩa ta phải biết làm SEO. Chúng ta phải hiểu tác dụng của Email marketing để có thể soạn email (vì việc này cũng đơn giản) chứ không cần phải biết viết phần mềm gửi Email và quan tâm tỷ lệ inbox. Chúng ta phải hiểu những công cụ trong quảng cáo Facebook để xây dựng nội dung và lựa chọn hình thức quảng cáo phù hợp, không có nghĩa là chúng ta phải biết làm những thủ thuật như tăng Like, tăng Sub, tăng Reach...hay tìm hiểu lý do vì sao quảng cáo không "cắn tiền" (mượn từ của các bạn iSocal). Hay SMS, OTT, banner, PR báo chí cũng vậy, có những việc quá đơn giản và mất chút thời gian thì tự làm được. Quan trọng là phải biết và hiểu từng công cụ có hiệu quả thế nào với chiến dịch marketing của mình.

Muốn biết kiến thức ở đâu để hiểu những công cụ này thì chỉ cần bỏ 3s hỏi Google là ra cả tỷ kiến thức, việc đi học là không cần thiết và tìm hiểu về nó cũng chẳng mất nhiều thời gian đâu. Từ đó có nhiều chuyên tâm hơn cho việc lên kế hoạch marketing, làm sao để bán được hàng, tăng nhận diện thương hiệu, định vị điểm mạnh so với đối thủ, chăm sóc khách hàng, tạo sự kiện, chiến dịch hậu mãi...vân vân - một đống việc cần làm, chứ không phải mất thời gian để mò mẫm xem cách SEO onpage hay off page dư lào, tăng tỷ lệ inbox email, tăng reach cho quảng cáo Facebook ra sao...mây mây. Đó không phải là công việc của một người làm Marketing mà là việc của những anh thợ, những người có thể phát huy tốt nhất hiệu quả công cụ quảng cáo.

VD: Lúc tôi còn phụ trách marketing cho một công ty vận tải, tôi chẳng tội gì phải mất công tìm hiểu cách thiết kế website làm gì, người có chuyên môn làm sẽ tốt hơn. Sau khi có website, tôi tự viết bài nhờ vào chút khả năng viết lách để tạo sự khác biệt so với các công ty khác.Sau đó tôi lựa chọn kênh quảng bá online phù hợp với từng thời điểm và mục tiêu kinh doanh của công ty. Từ tháng 9 - tháng 4, tôi quảng cáo Google để cho thuê xe, dùng email để chào hàng công ty trung gian và dùng SMS để chăm sóc khách hàng. Vào hè, tôi dùng thêm quảng cáo Facebook nhưng không phải bán dịch vụ "cho thuê xe" mà là "tour du lịch", vì tôi hiểu đối tượng trên Facebook là ai và mình cần làm gì. Cụ thể hơn còn nhiều râu ria về kỹ thuật và tôi không nên đụng tay, trừ những thứ quá đơn giản như gửi SMS hay quan trọng hơn là bài viết và đặt Tittle quảng cáo, vì tôi thấy mình có thể làm tốt. Quan trọng là tôi hiểu và biết cần phải làm gì để giám sát, việc còn lại cần để những người chuyên kỹ thuật thực hiện.

(2) Phục vụ kinh doanh cho người khác
Là một người từng xuất phát từ nghề quảng cáo 4 năm trước, lúc đó đến Nova và Clever còn chưa có tên tuổi, thị trường còn mới đến mức phải giới thiệu cho nhiều doanh nghiệp biết đến "quảng cáo Google" là gì, quảng cáo Facebook khi đó chỉ có banner chứ không đa dạng như bây giờ. Đến nay thì tôi không còn theo nghề quảng cáo online nữa nhưng vẫn cập nhật những thông tin mới trong lĩnh vực online. Là người nghiên cứu nhiều về marketing và có chút hiểu biết về marketing online, tôi mạnh dạn chỉ ra sự khác nhau trong tư duy giữa 2 nhóm người trong mục đích sử dụng marketing online. Nếu bạn muốn trở thành một chuyên gia trong lĩnh vực quảng cáo online bán kỹ năng đó cho những người kinh doanh khác, thì việc đi học có thể là cần thiết (nếu bạn nghĩ vậy).

"Dạy marketing online" đến nay có thể được coi là một "thị trường" đầy hỗn loạn, khi mà bất cứ ai với một lượng hiểu biết nhất định đều có thể mở lớp để dạy những người "không biết gì" hoặc "biết như không". Hoặc tệ hơn có những người mở lớp dạy người khác sau khi vừa đi học một lớp "dạy marketing online" khác của một người khác nữa..blah.bla. Đôi khi họ đi dạy mà chính họ cũng chẳng phải là người hiểu biết gì về Marketing online, một khái niệm đang bị đánh đồng với "quảng cáo online".

Cách đây mấy tháng, khoảng tháng 10, tôi thấy một quảng cáo "dạy marketing online" của một Page với tên "idea marketing", tôi sẽ chẳng nói đích tên ra nếu Page idea marketing này vẫn còn. Thời điểm tôi thấy quảng cáo và bấm thử vô, một cái Page được lập cách đây gần 1 tháng, khoảng vài trăm Likes và không hề có lấy một tương tác thành viên, tôi vừa mắc cười lại vừa bực mình. Tôi cười vì thấy một nơi tổ chức "dạy marketing online" mà chính cái Page của họ chẳng ra thằng hồn nào. Tôi bực vì chính những cá nhân/nhóm như thế này đang làm ảnh hưởng xấu đến hình ảnh những người yêu thích quảng cáo online với niềm vui chia sẻ kiến thức đầy hữu ích cho rất nhiều người khác.

Còn có những người thể hiện sự "nguy hiểm" khi đi dạy một kiến thức đơn giản với những người không biết gì, trong khi nếu họ quan tâm thì chỉ cần bỏ ra vài ngày tự tìm hiểu là hoàn toàn có thể thực hiện được. Như lần tôi vào làm Sale cho vatgia.com tại trụ sở Lữ Gia-Q.12, nghe nói mời  một "chuyên gia" về Google adwords đến truyền đạt kiến thức. Những ai chỉ cần biết về Google adwords đều biết nó có cái mẹ gì nguy hiểm đâu mà theo như "chuyên gia" ấy nói: "Quảng cáo Google như một trận chiến "sinh tử" đầy khó khăn". Tôi nghe xong bài diễn văn tầm 15 phút của vị "chuyên gia" rồi xin phép đứng dậy ra ngoài. Larry Page của Google nghe thấy vậy chắc bối rối lắm, trong khi bất kể một cửa hàng nào sở hữu một Visa, dành chút thời gian tìm hiểu cũng có thể tự setup một chiến dịch dễ dàng. Chia sẻ kiến thức là quý, nhưng đừng nghiêm trọng hóa vấn đề lên như vậy chứ, sợ chết đi được ý.

Nhận dạy MKT online nè :D

Hãy nhớ rằng những người đi dạy và giỏi thực sự về Marketing online là những người tự bỏ công sức nghiên cứu. Từ khi Việt Nam mới có internet, Google, email, Facebook... chẳng có ai đến Việt Nam để dạy cả, tất cả là sự tự nghiên cứu của một cộng đồng nhỏ bé, rồi mở rộng nó bằng cách truyền đạt, dạy học. Giống như ngày xưa chúng tôi mày mò tìm cách tăng CTR của Facebook ads, hay "tội phạm" hơn là cách chạy Google bằng Cc chùa vậy. Bạn có thể rút ngắn quá trình tự luyện bằng cách bỏ tiền đi học, tùy bạn. Nhưng hiện nay có rất nhiều người thành thạo các công cụ quảng cáo online và sẵn sàng chia sẻ miễn phí kiến thức của họ, thật tuyệt vời phải hem?

Hãy đề phòng những lớp "dạy marketing" bởi vì không phải ai đi dạy cũng lợi hại như bạn nghĩ, trong khi nếu bạn tự bỏ sức để tập trung nghiên cứu (kiến thức trên mạng đầy rẫy) thì chính bạn, đôi khi cũng có thể làm "thầy" người ta chứ chẳng chơi. Và tôi đã chứng kiến trường hợp như vậy rồi, không tự học được thì bỏ tiền đi học, thiệt dễ hiểu con đà điểu.

Vậy đó, trước khi quyết định bỏ tiền đi học marketing online, hãy xác định xem mình muốn làm marketing và sử dụng online như một công cụ phục vụ kinh doanh, hay mình muốn trở thành một ông "thợ" chuyên về các kỹ thuật/thủ thuật quảng cáo. Nếu để kinh doanh, việc tự tìm hiểu là đủ và không cần chuyên sâu về kỹ thuật. Nếu muốn trở thành thợ, hãy tìm những "nhân tố" được biết đến nhiều trong cộng đồng quảng cáo online để học hỏi từ họ và song song với việc tự nghiên cứu.
Hãy xác định rõ mục đích trước khi bỏ tiền theo học, và không phải chỗ nào "dạy" cũng đáng để"học".

Thân thắng & quyết ái !