Hải Nguyễn Blog

Cái thói "Miễn phí"

"Chuyện ngày xưa kể rằng có một vị vua Hi Lạp được tiếng là thông minh đức độ cai quản một xứ sở thanh bình an khang. Ông có một thư viện thu thập cả chục ngàn cuốn sách suốt lịch sử văn minh loài người và có ước muốn là chia sẻ những kiến thức khôn ngoan này cho trăm họ.

Ông triệu 500 nhà thông thái nhất của quốc gia và yêu cầu họ cùng nhau ngồi xuống tóm lược mọi "tinh túy văn hóa" nhất của nhân loại vào một vài lời dễ hiểu (thay vì một thư viện sách) để mọi người dân cùng thấm thía đạo của trời và của người. Sau hơn một tháng, 500 nhà thông thái đưa lên một văn bản 5 trang là công trình tóm lược. Vị vua thấy vẫn còn quá phức tạp, dân thường không ai có thể thấm nhuần được tư tưởng kiểu này. Sau đó là một tóm lược còn 3 trang, rồi 1 trang rồi 1 phân đoạn. Nhưng vị vua vẫn không vừa ý. Cuối cùng ông cười hả hê khi vị đại diện trao cho ông cái túi khôn ngoan của nhân loại trong một câu văn độc nhất, "Không có bữa ăn nào miễn phí cả" (there is no free meal)."

Bạn Hiền Sio với lần "làm mưa làm gió" qua vụ hàng ngàn người chen nhau bẹp ruột để tranh ăn sushi miễn phí. Rồi lần này, bác Dũng lò vôi lại tạo mưa gió với việc miễn phí vé thăm quan Đại Nam. Mặc dù mục đích của hai người này là khác nhau hoàn toàn, nhưng chúng đều có điểm chung là đều có thể biến dân ta thành những chú "thiêu thân" dễ thương với mồi câu "Phờ ri" đầy hấp dẫn nầy.

Thông thường nghe đến từ "miễn phí" thì ít ai nghĩ đến cái lý do đằng sau của nó là gì. Túi khôn của nhân loại luôn luôn đúng, tuy nhiên dân ta nghèo riết nó quen, khổ riết đâm ra xuất hiện thói tiểu nông vì thế cứ cái gì có lợi là vơ, là vét. Làm gì thì làm chứ thấy được lợi là "ăn", lúc đó cái chữ "MIỄN PHÍ" nó to quá, che hết những thứ đằng sau rồi. 

Zoom rộng ra chút, nhìn vượt khỏi hai chữ "miễn phí" kia để xem:

Ah, Hiền Sio làm vậy là để tạo Fame giúp bạn ấy PR cho công việc kinh doanh của mình, điều này không vấn đề gì cả, nhưng chính cái "mồi câu" miễn phí ấy đánh đúng cái tạm gọi là "bản chất tiểu nông" biến dân mình thành lũ cá Piranha háu đói, dẫm đạp lên nhau để tranh giành miếng ăn. Xét về hiệu quả để PR thì Hiền Sio đã thành công rực rỡ, nói về góc độ marketing thì mình có thể viết cả bài nghìn chữ để nói đến concept truyền thông này, nó cũng như trường hợp "vô tình" rò rỉ ảnh "nữ hoàng cạp đất" mặc bikini của Vietjet Air thôi. Nhưng cái đáng suy ngẫm chính là sự thành công quá rực rỡ đó của Hiền Sio lại một phần phản ánh cái thực trạng "đáng không vui" của dân mình. 

Miễn phí là thích, là phải đấu tranh, bon chen bằng mọi giá để cuộc đời mình "lời lãi" ra được vài miếng Sushi.

Ah, bác Dũng lò vôi là một doanh nhân giàu có, muốn cống hiến để đời cho đất nước bằng công trình oành tá tràng, phục vụ lợi ích của nhân dân về nhu cầu giải trí, nhân văn hơn nữa là tạo chốn "miễn phí" nơi đất phật để mọi người được tận hưởng sự thanh tịnh nơi cửa phật. Hành động mở cửa miễn phí của ông thể hiện sự bất lực và bất mãn với chính quyền Bình Dương khi mà sự cống hiến của ông cho tỉnh lại được đáp trả bằng sự sách nhiễu của chính quyền. Việc làm này có thể hiểu là sự "đe dọa" và có thể là "phát súng cuối cùng" về sự cống hiến của ông cho tỉnh Bình Dương. Và cái nguyên nhân đó khiến hàng trăm ngàn người hát lại bài ca "đoàn quân Việt Nam đi" thẳng tiến Bình Dương.

Chẳng quan tâm ông Dũng lò vôi là ai hay vấn đề của ông là gì, quan trong là cuộc đời mình "lời lãi" được 150k tiền vé vào thăm quan Đại Nam.

Dân mình có câu "Đi ngoài phải lời ra cái đánh rắm", nghe câu đó mà đắng nòng mãnh liệt. Mềnh thì dốt văn và cũng ếu thích văn học, nhưng bây giờ đi đâu cũng thấy hình ảnh Xuân tóc đỏ của Vũ Trọng Phụng xung quanh, và nhiều người còn lấy đó làm hình tượng chuẩn mực bằng những câu nói đầy chất "bác học" như "xã hội bây giờ nó phải thế" (Wow! =))). Cái tình huống miễn phí này chỉ là một trong một trăm lẻ một luận cứ để nói về cái tiểu nông của "đại đa số" dân mình. Mềnh thì ko thích cái gì miễn phí, mà thực ra mình chưa nhận được cái gì miễn phí ngoài gia đình mình cả. Thậm chí các mạnh thường quân có làm từ thiện bao nhiêu thì đằng sau cũng có mục đích, hoặc là đánh bóng tên tuổi, hoặc là bỏ tiền từ thiện để thấy lòng thanh thản hơn.

Tạo hóa sinh ra vạn vật là để CHO và NHẬN, ta ăn 1 kg cơm thì cũng sản xuất 7 8 lạng "chất hữu cơ" khác, còn lại được chuyển hóa thành năng lượng và dinh dưỡng. Ta hít 1 lít không khí thì phải trả lại tự nhiên đủ 1 lít. Tất cả luôn cân bằng, đó là quy luật, đừng để cái chữ "FREE" nó to quá và rồi biến thành công cụ cho kẻ khác, hay ít ra cũng thành chương trình thư giãn cuối tuần cho các cường quốc phát triển khác. Đừng để tụi nước ngoài nhìn vào và gọi chúng ta là "nigga". (ko hiểu thì tự hỏi anh Gú Gồ heng!)

Sẽ có nhiều người nói mình phiến diện, thực ra phải công nhận đây là góc nhìn tiêu cực cho vấn đề này, và chẳng khó khăn gì để viết dăm ba đoạn để ca ngợi những cử chỉ miễn phí đầy tính "nhân văn" và "sáng tạo" đó. Quan trọng là phải nhìn nhận vấn đề này thật nghiêm túc, một xã hội vốn dĩ đã thất bại về nhiều mặt dưới việc xây dựng nửa mùa của thế hệ ông cha ta ( http://goo.gl/6kLnII ), thì người trẻ tụi mềnh chính là đầu tàu cho sự tiến bộ về nhận thức và văn minh của xã hội Việt sau này. Một trong những bài học luôn phải ghi nhớ: "Không có bữa ăn nào miễn phí cả"

Thân thắng & quyết ái!